صیانت نکردن از دستاوردهای پژوهشی می‌تواند به فروپاشی نظام علم منجر شود
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۲۲۶۹۰
به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمد حسن‌زاده در اولین نشست از سلسله نشست‌های اخلاق پژوهش با موضوع «عصر دانش و ضرورت‌های پایبندی به اخلاق پژوهش» که توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و مرکز نشر دانشگاهی برگزار شد، با بیان اینکه ورود به هزاره دانش در ادامه یک فرآیند دوهزار ساله سعی و خطا برای شناخت محیط پیرامون شکل گرفته است، گفت: در طول زمان علم و پژوهش نظام‌مند شده است و امروزه پژوهش به عنوان شغل شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه پس از اختراع خط و دستیابی به مکتوبات، موضوع مالکیت یک اثر و اینکه یک دست‌نوشته متعلق به چه کسی است شروع شد، گفت: در آن زمان حساسیت بالایی در این زمینه وجود نداشته است. بعد از اختراع کاغذ، نسخه‌برداری از آثار شروع شد. در گذشته نوشتن از روی یک متن دیگر و کپی‌برداری، ضد ارزش نبود؛ بلکه ارزش محسوب می‌شد و در دربارها از روی متون مختلف می‌نوشتند و نسخه‌برداری می‌کردند.
تقلب‌های علمی عمده، بعد از اختراع چاپ اتفاق افتاده است
رییس ایرانداک به اختراع چاپ اشاره کرد و توضیح داد: با اختراع چاپ این موضوع تغییر کرد و تکثیر توسط ماشین انجام می‌شد. به نظر می‌رسد که تقلب‌های علمی عمده، بعد از اختراع چاپ اتفاق افتاده است که افراد نوشته‌های دیگران را به اسم خود منتشر کردند.
وی با اشاره به اختراع رایانه گفت: اختراع رایانه موضوع کپی‌برداری و سرقت علمی را حساس‌تر و ساده‌تر کرد. بعد از اختراع رایانه چندین موج شکل گرفت گسترش اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی زمینه را فراهم کرد.
حسن‌زاده با بیان اینکه ورود به هزاره دانش بعد از اختراع رایانه اتفاق افتاد، ادامه داد: در هزاره دانش فناوری‌های بی‌شماری را در اختیار داریم که این امکان را فراهم می‌کند که به خلق دانش بپردازیم و هر چه خلق دانش بیشتر شود، امکان سوءاستفاده از آن نیز بیشتر است. ظهور ایمیل، شبکه‌های اجتماعی، گوشی‌های هوشمند و هوش مصنوعی سبب تسهیل ارتباط با پژوهشگران دیگر، دستیابی به مدارک علمی، دسترسی به انواع دیتا، دسترسی به پایگاه‌ها اطلاعاتی، متن کامل مقاله، و ... شده است.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر ما شاهد جریان سریع اخبار هستیم. الان با پیش‌چاپ ها و ... از یافته‌های آخرین پژوهش‌ها خیلی سریع مطلع می‌شویم. زمان انتشار کاهش یافته است. همچنین محمل‌های نشر متنوع شده و خود انتشاری نیز توسعه یافته است. همه این ابزارها یک عامل تغییر هم بوده که هم پژوهش را تسهیل کرده و همچنین زمینه برای سوءرفتار در پژوهش را فراهم کرده است.
دانش مستلزم رعایت اخلاق است
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در مورد روند خلق دانش توضیح داد: خلق دانش از مطالعه، کنکاش، تامل و مشاهده (تلاش درونی) شروع می‌شود و با دسترسی به شواهد عینی و عقلی (پشتیبانی بیرونی) و پس از آن تحلیل، ارتباط‌دهی و استنتاج (خلق دانش جدید) و سپس ارائه، مباحثه، انتشار و اشاعه (انتشار و اشاعه دانش) به نتیجه می‌رسد.
وی ادامه داد: مطالعه، کنکاش، تامل، مشاهده تا دسترسی به شواهد عینی و عقلی؛ دانش در مقام دستاوردی فردی است ولی تحلیل، ارتباط‌دهی و استنتاج و سپس ارائه، مباحثه، انتشار و اشاعه دانش به صورت پدیده‌ای اجتماعی ظهور می‌کند. دانش چه در مقام تحصیل و چه در مقام اشاعه، یعنی در مقام دستاورد فردی و همچنین اجتماعی، مستلزم رعایت اخلاق است.
حسن‌زاده به ابعاد مختلف اخلاق پژوهش اشاره کرد و گفت: اخلاق پژوهش شامل درستکاری، عدم سوگیری، یکپارچگی، دقت‌نظر، گشودگی نسبت به دیدگاه‌های دیگران، شفافیت، پاسخگو بودن، رعایت مالکیت فکری، توجه به حریم‌ها، انتشار مسئولانه، احترام به همکاران، مسئولیت اجتماعی، ارتقای توانمندی، احترام به قانون، حفظ شان انسان‌ها، حفظ محیط زیست و ... است.
وی ادامه داد: مواردی مانند سوءرفتارهای مربوط به نویسندگی (نویسنده بودن یا نبودن)، تعارض منافع، داده‌سازی، دستکاری داده، جعل تصاویر، نادیده گرفتن کپی‌رایت، استفاده بدون اجازه، انتشار همزمان، خساست درانتشار، سرقت ادبی و ... از جمله اشکال مختلف سوءرفتار پژوهشی هستند.
رییس ایرانداک به مشکلاتی که سوءرفتارهای پژوهشی ایجاد می‌کند، اشاره کرد و گفت: گاهی در پروژه‌های تحقیقاتی میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری می‌شود و سوءرفتار سبب می‌شود انرژی و منابع به هدر رود. گاهی سبب می‌شود یک امری مکتوم باقی بماند.
باید از دستاوردهای پژوهشی صیانت کنیم
حسن‌زاده ادامه داد: موضوع مهم این است که اگر نتوانیم از دستاوردهای پژوهشی صیانت کنیم، ممکن است به فروپاشی نظام علم و پژوهش منجر شود و افراد اعتماد خود را به علم از دست بدهند.
وی به نقش هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی در حال حاضر در جنبه‌های مختلف پژوهش از جمله گردآوری داده‌ها، تحلیل داده‌ها ،نگارش، پارافرایز و بازنویسی، ویرایش، خلاصه‌سازی می‌تواند به پژوهشگران کمک کند. ولی نکته مهم این است که باید هوش مصنوعی را به عنوان یک ابزار در نظر بگیریم و هر چیزی که توسط هوش مصنوعی تولید می‌شود، باید توسط انسان مورد بازبینی قرار گیرد.
هوش مصنوعی به سمت رعایت اخلاق پژوهش حرکت می‌کند
رییس ایرانداک ادامه داد: امروزه تکنولوژی‌هایی ایجاد شده که می‌تواند تشخیص دهد که یک متن توسط انسان یا هوش مصنوعی تولید شده. همچنین هوش مصنوعی به سمت استناددهی رفته است. در حال حاضر هوش مصنوعی به سمت رعایت اخلاق پژوهش حرکت می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به تلاش‌ها برای قانون‌گذاری در زمینه هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: از سه ماه پیش اتحادیه اروپا به دنبال تصویب قانون هوش مصنوعی است. همچنین در مجلس شورای اسلامی نیز این موضوع مورد توجه قرار گرفته است.
وی برای جلوگیری از سوءرفتارهای پژوهشی راهکارهایی ارائه کرد و گفت: توانمندسازی بالندگی و مشارکت پژوهشگرن، آموزش، ترویج و گفتمان‌سازی و همچنین پایش، بررسی و مقابله می‌توانند از سوءرفتارهای پژوهشی جلوگیری کنند.
حسن‌زاده اظهار کرد: در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات (ایران) این سه رکن برای جلوگیری از سوءرفتارهای پژوهشی در نظام علمی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهشگاه با برگزاری بیش از ۲۵۰ کارگاه و دوره آموزشی در سال جاری زمینه را برای آموزش پژوهشگران فراهم کرده است. همچنین با در اختیار قرار دادن ابزارها و سامانه مختلف مثل سامانه پیشینه پژوهش، سامانه گنج، سامانه همانندجویی، سامانه جهت و... در نظام علمی ایران زمینه را برای کاهش سوءرفتارهای پژوهشی فراهم کرده است. بر اساس قانون نیز ایرانداک مسئولیت پایش نظام علمی ایران در زمینه سوءرفتارهای پژوهشی را بر عهده دارد.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: اخلاق پژوهش پژوهشگر ایرانداک سوءرفتارهای پژوهشی اشاره کرد و گفت اختراع رایانه بعد از اختراع رعایت اخلاق اخلاق پژوهش هوش مصنوعی اختراع چاپ نظام علم خلق دانش حسن زاده
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۲۲۶۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت استفاده از هوش مصنوعی و پهپادها برای حفاظت از جنگل‌ها
سرهنگ ستاد علی ملکی آهنگران در جمع تشکل‌ها و گروه‌های مردم نهاد حوزه منابع طبیعی فارس با اشاره به کمبود منابع، تجهیزات و نیروی حفاظتی در صیانت از اراضی ملی گفت: حفاظت از عرصه‌های پهناور منابع طبیعی با این تعداد نیروی حفاظتی بسیار اندک امکان پذیر نیست و به همین دلیل ناگزیر به استفاده از فناوری‌های جدید از جمله پهپادها، ریزپرنده‌ها و دوربین‌های با برد طولانی هستیم.
او با اشاره به پیگیری‌های انجام شده برای تأمین تجهیزات و امکانات اطفای حریق از جمله خریداری ۵۸ دستگاه خودرو امدادی یگان حفاظت و ۱۰۰ دستگاه موتورسیکلت برای پایش مناطق جنگلی و صیانت از اراضی ملی گفت: این تجهیزات برای نصب در مکان‌ها و نقاط بحرانی و به منظور حفظ و صیانت از این عرصه‌ها واگذار و در اختیار استان‌ها قرار خواهد گرفت.
فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: در حال حاضر در سایر کشورها برای صیانت از اراضی جنگلی توانسته‌اند از فناوری‌های نوین همانند هوش مصنوعی، پهپادها و ریز پرنده‌ها در مناطق حساس بهره بگیرند، برای مثال در کشور روسیه برای حفاظت از جنگلهایشان با بیش از ۱۳۴ دستگاه هواپیمای پهن پیکر و ۵ هزار خلبان موفق عمل کرده‌اند.
فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به عرصه ۱۲۰ میلیون هکتاری عرصه‌های منابع طبیعی کشور گفت: حفاظت از این عرصه‌ها از تعهدات یگان حفاظت است و این امر وظیفه‌ای بزرگ و پرافتخار است و به منظور حفاظت از این عرصه‌ها علاوه بر ابزارها، تجهیزات و امکانات بویژه در زمان حریق، نیازمند همراهی و همدلی سمن‌ها و تشکل‌های مردمی هستیم.
در این نشست سرهنگ سید محمد صدرائی نژاد فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری فارس نیز با اشاره به اقدامات حفاظتی انجام شده به منظور ارتقا و سطح آمادگی در برابر آتش‌سوزی احتمالی در عرصه‌های منابع طبیعی استان گفت: اطلاعیه‌های هشداردهنده برای پیشگیری از وقوع حریق در کنار برگزاری جلسات و کارگاه‌های آموزشی در مناطق بحرانی جنگلی، شناسایی کانون‌های پرخطر و مستعد آتش‌سوزی، برقراری مستمر گشت کنترل، اخذ تعهد از مرتعداران عرصه‌های جنگلی و مرتعی از جمله این اقدامات است.
صدرائی نژاد با اشاره به اهمیت جنگل‌ها و مراتع بر ضرورت همکاری و تعامل نهاد‌های مختلف به ویژه تشکل‌ها و سمن‌های حوزه منابع طبیعی در پیشگیری و اطفای به موقع حریق تاکید کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»